Somali, Doğu Afrika'da yer almakta olup, ekvatora yakın bir konumda olduğu için yıl boyunca yüksek sıcaklık ve kuru iklimin hâkim olduğu bir bölgedir. Muson etkisi nedeniyle yağış ve kuraklık dönemleri birbirini takip etmekte ve göçebe ile tarım gibi yaşam tarzlarını güçlü bir şekilde etkilemektedir. Aşağıda, Somali'nin mevsimlere göre iklim özellikleri ile kültürel etkinlikleri tanıtılmıştır.
Bahar (Mart-Mayıs)
İklim Özellikleri
- Sıcaklık: Gündüzleri 30°C'nin üzerindeki günler yaygındır.
- Yağış: Nisan-Mayıs aylarında Gu olarak adlandırılan ana yağış dönemi.
- Özellik: Kurak mevsimden yağış mevsimine geçiş dönemi olup, tarım faaliyetlerinin başlaması açısından belirleyicidir.
Başlıca Etkinlikler ve Kültür
| Ay |
Etkinlik |
İçerik ve iklimle ilişkisi |
| Mart |
Tarım hazırlık dönemi |
Yağış dönemine hazırlık olarak tarlaların düzenlenmesi ve tohum ekimi başlar. |
| Nisan |
Gu yağış döneminin başlangıcı |
Gerçek yağmurlar yağmaya başlar, tarım faaliyetleri hızlanır. Hayvancılık etkinlikleri de artar. |
| Mayıs |
Hayvancılığın hareketi |
Otların büyümesine bağlı olarak, meraları bulmak için göçebe kültürü hareket eder. |
Yaz (Haziran-Ağustos)
İklim Özellikleri
- Sıcaklık: 40°C civarına kadar yükselen aşırı sıcaklar.
- Yağış: Neredeyse hiç yağış düşmeyen Xagaa olarak adlandırılan kuru dönem.
- Özellik: Şiddetli rüzgârların estiği bir mevsimdir, toz ve kum fırtınalarının zararları da sık görülür.
Başlıca Etkinlikler ve Kültür
| Ay |
Etkinlik |
İçerik ve iklimle ilişkisi |
| Haziran |
Xagaa kuru döneminin başlangıcı |
Tarım ve hayvancılık için zor bir dönemdir. Su kaynaklarının sağlanması önemlidir. |
| Temmuz |
Kıyı bölgesindeki balıkçılık faaliyetleri |
İç kesimlerde yüksek sıcaklıktan dolayı, kıyı bölgelerinde balıkçılık hayatın merkezi olur. |
| Ağustos |
Su temin törenleri |
Yağmur duaları ve gelenekleri bazı bölgelerde gerçekleşebilir. |
Sonbahar (Eylül-Kasım)
İklim Özellikleri
- Sıcaklık: 30°C civarına düşer, daha yaşanabilir bir hale gelir.
- Yağış: Dayr olarak adlandırılan kısa yağış dönemi Ekim civarında gerçekleşir.
- Özellik: Tarımın yeniden başlanması açısından önemli bir mevsimdir.
Başlıca Etkinlikler ve Kültür
| Ay |
Etkinlik |
İçerik ve iklimle ilişkisi |
| Eylül |
Tarlaların yeniden düzenlenmesi |
Kısa yağış dönemine hazırlık olarak, tarımsal arazilerin yeniden düzenlenmesi ve hazırlanması ilerler. |
| Ekim |
Dayr yağış döneminin başlangıcı |
Kısa süreli ürünlerin yetiştirilmesi yapılır. Bölgelere göre hayvancılık faaliyetleri de aktifleşir. |
| Kasım |
Hasat dönemi ve piyasalarda hareketlilik |
Kısa ürünlerin hasadı ile birlikte, yerel piyasada ticaret hareketlenir. |
Kış (Aralık-Şubat)
İklim Özellikleri
- Sıcaklık: Nispeten ılımandır, 25-30°C civarında yaşanabilir bir sezon.
- Yağış: Jilaal olarak adlandırılan en kuru mevsim.
- Özellik: Göçebe halk için zorlu bir dönemdir, su kaynaklarının sağlanması önemlidir.
Başlıca Etkinlikler ve Kültür
| Ay |
Etkinlik |
İçerik ve iklimle ilişkisi |
| Aralık |
Jilaal kuru döneminin başlangıcı |
Ot yetersizliğine karşı, hayvanların taşınması veya satılması gibi önlemler alınır. |
| Ocak |
Göç döneminin hareketi |
Zorlu kuru mevsime uyum sağlamak için uzak bölgelere göç edilir. |
| Şubat |
Klan toplantıları |
Yılın başında kabile ve aile birimi olarak toplantılar veya kutlamalar yapılan bölgeler bulunmaktadır. |
Mevsimsel Etkinlikler ve İklim İlişkisi Özeti
| Mevsim |
İklim Özellikleri |
Başlıca Etkinlik Örnekleri |
| Bahar |
Yüksek sıcaklık ve ana yağış dönemi |
Gu yağış dönemi, tarım hazırlığı, hayvancılık etkinlikleri |
| Yaz |
Aşırı sıcak, kuru dönem, güçlü rüzgarlar |
Xagaa kuru dönemi, su ile ilgili törenler, kıyı balıkçılığı |
| Sonbahar |
Kısa yağış dönemi ve sıcaklık düşüşü |
Dayr yağış dönemi, hasat, yeniden tarım, hayvancılığın yeniden başlaması |
| Kış |
En kuru ve ılıman sıcaklık |
Jilaal kuru dönemi, göç, klan yılbaşı seremonileri |
Ek Bilgiler
- Somali'nin mevsimleri, kurak ve yağış sezonlarının döngüsüne dayanmaktadır ve tarım, hayvancılık, balıkçılık gibi tüm geçim kaynakları buna bağlıdır.
- Özellikle göçebe kültürde, yağmur ve su kaynaklarının sağlanması en önemli meseledir ve mevsimsel hareket ve törenler yaşamın merkezini oluşturur.
- İklim ve İslam takvimine dayalı dini olaylar (Ramazan ve İd) da ilişkilidir ve bayram günleri ile hava şartları arasında bir uyum gözlemlenir.
Somali'de, çetin doğa koşulları ile birlikte var olan kendine özgü bir mevsim anlayışı bulunmaktadır ve iklim ile insanların faaliyetleri sıkı bir şekilde bağlanmıştır. Her mevsimde görülen yaşam tarzları ve kültürel etkinlikler, kuraklık, yağış miktarı ve sıcaklık gibi doğal koşullara uyum sağlayarak gelişmiştir.
Parçalı bulutlu