Ekialde Timorren sasoi ekitaldiak klima tropikal monzoneko eurite eta lehorte sasoiak kultura ekitaldiekin zeharo lotuta daude. Hurrengoan lauki bitan, klima ezaugarriak eta ekitaldi nagusiak eta kultura zehatz deskribatuko ditut.
Udaberria (martxoa–maiatz)
Klima ezaugarriak
- Tenperatura: 25–32°C inguruan eta tenperatura goi eta hezetasun handia
- Prezipitazioa: Martxoan eurite sasoiaren amaiera eta prezipitazio kopurua handia, Apiriletik Maiatzera hezegradua pixkanaka jaitsiz
- Ezaugarriak: Eurite sasoitik lehorte sasoirako igarotze garaia da eta hezetasuna pixkanaka jaitsi da
Ekitaldi nagusiak eta kultura
| Hilabetea |
Ekitaldia |
Edukia eta klimaarekin harremana |
| Martoa |
Pazkoa (Easter) |
Katolikoen ekitaldia. Egun aldakorra da, baina eurite sasoiaren amaieran ospatzen da, beraz, elizan egindako otoitzak nagusi dira. |
| Apirila |
Herri jaialdi txikiak |
Uzta aurreko prestaketa bat egiteko tradiziozko errituala. Euririk gutxi egoten den garaian ospatzen da. |
| Maiatza |
Independentzia eguna (maiatzak 20) |
2002ko subiranotasun berreskurapena ospatzen duen egun nazionala. Lehorte sasoiaren hasierako eguraldi egonkorrean egiten da ekitaldia. |
Ud Summer (ekaina–abuztua)
Klima ezaugarriak
- Tenperatura: 26–34°C, urtean zehar goieneko tenperaturara iristen da
- Prezipitazioa: Ia euriik ez, lehorte sasoiaren gailurra
- Ezaugarriak: Eguzki orduak luzeak dira, nekazaritzako lanetan eta kanpoko jaialdietan egoteko egokia da
Ekitaldi nagusiak eta kultura
| Hilabetea |
Ekitaldia |
Edukia eta klimaarekin harremana |
| Ekaina |
Corpus Christi |
Katolikoen jaialdia. Ibiltariek eguzki azpian ospatzen dute. |
| Uztaila |
Dantza tradizionalen jaialdia |
Tokiko tribu dantzak erakusten dira. Euririk ez da izaten lehorte sasoi honetan. |
| Abuztua |
Uzta eskertzeko jaialdia |
Nagusiaren hazkunde ospatzeko erritua. Lehorte sasoiaren amaieran egonkorra den eguraldian girotzen da. |
Udazkena (iraila–azaroa)
Klima ezaugarriak
- Tenperatura: 25–33°C eta apur bat freskatu egiten da
- Prezipitazioa: Irailean lehorte sasoiaren amaiera, urriren 10etik aurrera pixkanaka iristeko euritea
- Ezaugarriak: Gauetan hezetasuna jaitsi egiten da eta goxoagoa da
Ekitaldi nagusiak eta kultura
| Hilabetea |
Ekitaldia |
Edukia eta klimaarekin harremana |
| Iraila |
Itsas kirolen lehiaketa |
Hondartza lehiaketak eta kanoako lehiaketak. Lehorte sasoiaren amaieran egoera egonkorra aprobetxatzen da. |
| Urria |
Eskulangintza azoka |
Tai eskaera eta artisautza azoka. Lehorte sasoa eta euritxo sasoiaren artean ospatzen da. |
| Azaroa |
Errepublikaren adierazpenaren urteurrena (azaroak 28) |
1975eko independentzia adierazpena ospatzekoa. Eurite sasoiaren hasieran baina ekitaldiak turistek barruan eta kanpoan ospatzen dira. |
Negua (abendua–otsaila)
Klima ezaugarriak
- Tenperatura: 24–30°C eta hezetasun handiena
- Prezipitazioa: Abendu eta urtarriletan eurite sasoiaren gailurra, otsailera hurbiltzen denean pixkanaka murrizten da
- Ezaugarriak: Euriak sarritan izaten dira, eta uholde arriskua ere badago
Ekitaldi nagusiak eta kultura
| Hilabetea |
Ekitaldia |
Edukia eta klimaarekin harremana |
| Abendua |
Gabonak (abenduak 25) |
Katolikoen meza eta familia bilkurak. Eurite sasoiaren artean egonkorra den momentuaren aprobetxatzen da. |
| Urtarrila |
Urte berria (urtarrilak 1) |
Irainak ez ikusi, baina ogiak eta tarta jaten dituzte urte berriari agur esateko. Euriteak izan arren, barruan ospatzen da. |
| Otsaila |
KARNABAL |
Tokiko komunitate bakoitzak mozorroak eta musika egingo dituzte. Euri artean ospatzen da. |
Sasoi ekitaldiak eta klima arteko harremana
| Sasoi |
Klima ezaugarriak |
Ekitaldi nagusi adibideak |
| Udaberria |
Eurite sasoiaren amaieran eta lehorte sasoitara igarotzea (tenperatura goi eta heze) |
Pazkoa, Independentzia eguna, Herri jaialdiak |
| Udara |
Lehorte sasoiaren gailurra (egun luzeak eta prezipitaziorik ez) |
Corpus Christi, Dantza tradizionalen jaialdia, Uzta eskertzeko jaialdia |
| Udazkena |
Lehorte sasoiaren azkenekoak eta eurite sasoitara igarotzea (gauetan freskatu) |
Itsas kirolen lehiaketa, Eskulangintza azoka, Errepublikaren adierazpenaren urteurrena |
| Negua |
Eurite sasoiaren gailurra (euri asko eta uholde arriskua) |
Gabonak, Urte berria, Karnabal |
Osagarriak
- Ekialde Timorren katolikoen ekitaldi asko daude, eurite eta lehorte sasoiaren zikloa oso konektatuta dago.
- Nekazaritzako eta arrantzako garaietara egokitutako tradizio errituak manteratzen dira leku askotan.
- Herri bakoitzak bere jaialdiak eta dantzak dituen, eta bisitaldi garaian esperientziarako kulturak aldatzen dira.
Turismo edo bisitatzeko orduan, sasoi bakoitzaren klima eta ekitaldiak kontuan hartuta plan bat egiteak, esperientzia aberatsagoa lortuko duzu.
Euri txiki baten probabilitatea toki batzuetan